Jakie podatki musi płacić przedsiębiorca?

Płacenie podatków jest nieodłącznym elementem prowadzenia biznesu, a wywiązywanie się ze wszystkich obowiązków łączących się z odprowadzeniem odpowiednich należności jest restrykcyjnie nadzorowane przez aparat skarbowy. Uchylanie się od rozliczeń z fiskusem może mieć przykre konsekwencje zarówno w wymiarze finansowym, jak i karnym. Sankcje, które ma do dyspozycji administracja podatkowa mogą być dość dotkliwe, a na pobłażliwość w ich stosowaniu nie powinien liczyć nikt, kto zajmuje się działalnością gospodarczą.

Niestety system podatkowy jest dość skomplikowany, a poszczególne przepisy na tyle niejasne, że bez odpowiedniego wsparcia w zakresie doradztwa podatkowego łatwo o nieintencjonalną pomyłkę. Pomoc może się okazać niezbędna nie tylko w trakcie zajmowania się biznesem, ale już na etapie decyzji o wyborze optymalnego w konkretnym przypadku sposobu opodatkowania. Przyjrzyjmy się bliżej temu, jakie podatki muszą płacić przedsiębiorcy i zobaczmy, na jakich zasadach się to odbywa.

Podatki dochodowe płacone przez przedsiębiorców

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą być opodatkowane w różny sposób w zależności od jej rodzaju oraz skali, na jaką jest wykonywana. Podstawowymi zobowiązaniami podatkowymi są te, które wynikają z podatku od towarów i usług VAT oraz podatku dochodowego. W obu przypadkach przedsiębiorców obowiązują inne zasady niż osoby, które uzyskują dochody ze stosunku pracy, z racji zawarcia umowy cywilno-prawnej czy świadczenia emerytalnego lub rentowego. Zarówno podatek VAT, jak i podatek dochodowy są traktowane oddzielnie, a zasady, na których przedsiębiorca musi im podlegać zupełnie inne.

Sposób opodatkowania podatkiem dochodowym zależy ściśle od formy prawnej, w jakiej prowadzi się firmę. Osoby prawne, a zatem wszystkie podmioty, które posiadają osobowość prawną, np. spółki prawa handlowego – z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne są zobowiązane do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych. Podatkiem tym są objęte również wybrane podmioty, które nie posiadają osobowości prawnej, np. będąca spółką osobową spółka komandytowo-akcyjna. Stawka podatku CIT wynosi obecnie 19% podstawy opodatkowania, jednak w przypadku gdy dochody nie pochodzą z zysków kapitałowych i w roku podatkowym nie były większe niż kwota odpowiadająca 1,2 miliona euro stawka to 9%.

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, a także wspólników spółek osobowych sytuacja jest bardziej złożona. W takim przypadku podstawową metodą opodatkowania jest podatek dochodowy od osób fizycznych płacony na zasadach ogólnych, czyli według obowiązującej w danym roku skali podatkowej. Przedsiębiorca objęty podatkiem na zasadach ogólnych prowadzi księgowość w zależności od swego przychodu w postaci pełnych ksiąg handlowych (jeżeli jego przychód był wyższy niż 2 miliony euro) albo w formie księgi przychodów i rozchodów, a swoje zobowiązania podatkowe, a zatem i zakres wydatków, które mogą być zaliczone do kosztów prowadzenia działalności, ustala na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl przepisów obowiązujących w 2020 roku skala podatkowa obejmuje 2 stawki – 17% oraz 32% przy przekroczeniu progu dochodowego wynoszącego 85528 zł.

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą się również zdecydować na płacenie podatku liniowego, którego stawka wynosi 19%. Taka forma opodatkowania wyklucza jednak rozliczanie większości kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, poza m.in. składkami płaconymi na ubezpieczenie społeczne oraz częścią składki na ubezpieczenie zdrowotne. Osoby objęte podatkiem liniowym nie mogą też rozliczać się razem z małżonkiem oraz korzystać z większości dostępnych jeszcze ulg podatkowych.

Poza rozliczeniami według stawki liniowej i na zasadach ogólnych część przedsiębiorców ma także możliwość korzystania z tzw. ryczałtu ewidencjonowanego. W tym przypadku podatek nie jest naliczany od osiągniętego dochodu, a od przychodu. Przedsiębiorca ma też obowiązek prowadzenia księgowości w formie ewidencji. Stawki podatku ryczałtowego są zróżnicowane i wynoszą 20, 17, 10, 8,5, 5,5, 3 oraz 2%. Przypisanie do określonej kategorii zależy od rodzaju wykonywanej działalności. Najwyższa stawka 20% może być płacona przez osoby, które wykonują wolne zawody, m.in. tłumaczy, lekarzy oraz weterynarzy. Stawka 2% będzie obowiązywała przy sprzedaży produktów z hodowanych przez siebie roślin albo zwierząt z wyłączeniem tych, które zostały wytworzone w sposób przemysłowy.

Oprócz spełnienia warunku związanego z działaniem w określonej branży, możliwość płacenia podatku ryczałtowego zależy od osiągniętego przychodu. W przypadku, gdy przekroczył on 250 tysięcy euro, korzystanie z opodatkowania ryczałtowego nie jest możliwe. Warto zaznaczyć, że korzystanie z ryczałtu przez osoby do tego uprawnione nie jest obowiązkowe i zależy od decyzji konkretnego przedsiębiorcy.

Kolejną możliwością opodatkowania na zasadach specjalnych jest karta podatkowa. W tym przypadku nie istnieje jedna stawka podatkowa, a wysokość zobowiązania jest ustalana kwotowo przez Naczelnika Urzędu Skarbowego na wniosek podatnika. Do płacenia podatku w formie karty podatkowej podobnie jak przy ryczałcie ewidencjonowanym uprawnia prowadzenie działalności w wybranych dziedzinach, są to m.in. usługi w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, a także działalność gastronomiczna czy usługi transportowe wykonywane jednym pojazdem.

Podobnie jak w przypadku podatku liniowego osoby opodatkowane podatkiem ryczałtowym, czy to na podstawie ewidencji, czy karty podatkowej nie mogą rozliczać ponoszonych kosztów działalności ani rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub dzieckiem.

Przedsiębiorcy a podatek VAT

Przedsiębiorcy podobnie jak osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej płacą podatek VAT. W przypadku prowadzenia firmy aktywny podatnik VAT ma obowiązek naliczania, pobierania i odprowadzania podatku według obowiązujących stawek, a także możliwość odliczania podatku zapłaconego przez siebie od swoich zobowiązań z tego tytułu. Status aktywnego podatnika VAT nie wiąże się jednak automatycznie z koniecznością rozliczania tego podatku, część przedsiębiorców może być bowiem z niego zwolniona.

Istnieje pewna grupa działalności gospodarczych, które są wyłączone z płacenia VAT-u na zasadzie zwolnienia przedmiotowego. Zaliczają się do niej m.in. przedsiębiorcy wykonujący usługi w ochronie zdrowia, zajmują się prowadzeniem działalności kulturalnej, a także ci, którzy oferują opiekę nad niepełnosprawnymi, osobami przewlekle chorymi lub będącymi w podeszłym wieku. Z obowiązku rozliczania podatku VAT mogą być zwolnieni również przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli obroty, które nie przekroczyły 200 tysięcy złotych, w przypadku prowadzenia działalności przez cały rok albo przy krótszym okresie proporcjonalnie do czasu jej wykonywania. Poza tym podmiot zwolniony z VAT nie może zajmować się działalnością, przy której VAT jest obligatoryjny, np. doradztwem, obsługą prawną czy sprzedażą nowych środków transportu. Korzystanie ze zwolnienia VAT w przypadku podmiotów spełniających wszystkie warunki nie jest obowiązkowe.

Ze względu na konstrukcję podatku VAT kwoty podatku, który przedsiębiorca musi wpłacić na konto Urzędu Skarbowego, są ustalane w zależności od wykonywanych operacji gospodarczych. Przy zakupie towarów i usług przedsiębiorca płaci VAT, który po zsumowaniu w okresie miesięcznym stanowi kwotę tzw. podatku naliczonego. Podczas sprzedaży oferowanych przez siebie towarów i usług przedsiębiorca pobiera od swoich kontrahentów tzw. podatek należny. Do obliczenia kwoty zobowiązania podatkowego z tytułu VAT podatek należny zostaje pomniejszony o podatek naliczony. Należy wspomnieć, że w rozliczeniach B2B podstawą są faktury oraz wykonywane przelewy, zaś przy transakcjach, w których biorą udział osoby fizyczne, zobowiązania podatkowe są rejestrowane przy wykorzystaniu kasy fiskalnej.

Pozostałe podatki

Każdy przedsiębiorca musi liczyć się także z koniecznością płacenia podatku od czynności cywilno-prawnych (PCC). Podatek tego rodzaju należy zapłacić wówczas, gdy zawiera się określone umowy. W przypadku przedsiębiorców może to być umowa pożyczki, sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych albo darowizny. Przedsiębiorca jest również zobowiązany do płacenia podatków lokalnych. W grę wchodzi podatek od nieruchomości według stawek ustalanych przez Radę Gminy, na której terenie znajduje się nieruchomość, a także podatek leśny oraz podatek od środków transportu. Ten ostatni jest płacony od pojazdów o masie przekraczającej 3,5 tony, a zatem od samochodów ciężarowych, autobusów i przyczep.

Warto pamiętać, że poza podatkami przedsiębiorca jest zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, wpłat na Fundusz Pracy, a także do uiszczania opłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, o ile zatrudnia więcej niż 25 osób, a wśród pracowników odsetek osób z orzeczeniem o niepełnosprawności jest mniejszy niż 6. Wśród opłat, które mogą być niezbędne, może się znaleźć również opłata środowiskowa, jeśli przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności wprowadza do powietrza gazy lub pyły, wprowadza do ziemi lub wody ścieki, a także składuje odpady albo pobiera wodę.

Prowadzenie działalności gospodarczej może też wymagać odprowadzania innych podatków, w zależności od jej charakteru. Przykładem może tu być podatek akcyzowy, pobierany przy produkcji i wprowadzaniu do obrotu towarów akcyzowych, m.in. alkoholu czy papierosów.